Korzystając z serwisu internetowego wyrażasz zgodę na używanie plików cookie. Pliki cookie możesz zablokować za pomocą opcji dostępnych w przeglądarce internetowej. Aby dowiedzieć się więcej, kliknij tutaj.
x
X
ZAPLANUJ SWÓJ SPACER
TEATR POLSKI
ul. 1 Maja 1
Budynek należy do najpiękniejszych w regionie obiektów teatralnych epoki. Zbudowany został według planów wiedeńskiego architekta Emila Rittera von Förstera w latach 1889–1890.
Bielsko-Biała: Teatr Polski
W jego palladiańsko-klasycyzującym stylu architektonicznym uwagę zwraca wykorzystany w fasadzie motyw rzymskiego łuku triumfalnego, zwieńczonego rzeźbą Apollina, z podziałami i parzystymi korynckimi pilastrami. We wnękach fasady, po lewej i prawej stronie zostały umieszczone symetrycznie usytuowane dwie rzeźby: Melpomeny — muzy tragedii i Talii — muzy komedii.
Jego wnętrza, bogate w rzeźbiarskie i stiukowe dekoracje wykonali Josef Scheurer z Białej i Adolf Szily z Wiednia. Proweniencji wiedeńskiej jest pochodząca z 1890 roku i zachowana do dziś malowana kurtyna, na której w idyllicznym pejzażu, wśród drzew, krzewów i kwiatów tańczą półnagie nimfy. Całość jest obramowana szeroką bordiurą z ornamentem neorenesansowej groteski. Twórcą kurtyny był ceniony malarz dekoracji teatralnych Franciszek Angelo Rottonara, autor kurtyn do teatrów między innymi w Pradze, Zurychu i Hamburgu. Powstałe w wiedeńskiej pracowni Jana Kautskiego malowidło sygnowane jest przez obu artystów.
Stadt Theater in Bielitz uroczyście otwarto 30 września 1890 r. premierą Snu nocy letniej W. Shakespeare’a. W miesiąc po inauguracyjnej premierze na tyłach gmachu postanowiono wybudować dodatkowo magazyn na dekoracje i malarnię. Dzisiaj jest to budynek Małej Sceny, otwartej 23 maja 1998 r. i przeznaczonej do realizacji widowisk eksperymentalnych i małoobsadowych.
Miasto posiada wielowiekową tradycję teatralną. Pierwsze wzmianki dotyczące istnienia sal teatralnych łączymy z rezydującym na zamku Franciszkiem de Paula-Sułkowski (1733–1812). Książę uznając Bielsko za swoją siedzibę rodową, nie tylko rozbudował zamek, lecz również założył w Bielsku pierwszy teatr. Odgrywał on w jego życiu szczególną rolę. W 1776 roku wstąpił w związek małżeński z młodszą od siebie o dwadzieścia trzy lata aktorką warszawską – Judytą Marią Wysocką. Nie mogąc w zamku w Bielsku znaleźć dla młodej żony odpowiedniego pomieszczenia na teatr, zaadaptował do tych celów pobliską halę własnego browaru. Tam też od 17 czerwca 1792 roku przez sześć miesięcy występowała austriacka trupa Daniela Eisenberga. Wiemy ponadto, że w latach późniejszych 1813–1836 działał w sąsiedztwie zamku na terenie Dolnego Przedmieścia tzw. Teatr Wielkoksiążęcy, znany jako „Hohfürstlisch Theater”. Kres istnieniu tej sceny położył pożar, który wybuchł w 6 sierpnia 1836 roku. W pierwszej połowie XIX stulecia sztuki teatralne w języku niemieckim były ponadto grane w kilku miejscach na otwartym powietrzu, między innymi w Parku Zamkowym na tzw. Arenie oraz w ogrodach hotelu „Zur Nordbaun” („Północny Dworzec”) i w hotelu „Pod Czarnym Orłem” („Zum Schwarzen Adler”).
Z kolei w drugiej połowie XIX w. działalność teatralna prowadzona była w otwartej 16 marca 1852 roku sali teatralnej usytuowanej na pierwszym piętrze nieistniejącego Domu Cechowego (Bielitzer Zunfthaus) na placu Giełdowym (obecnie plac Smolki), w jego północnowschodnim narożniku. Sala posiadała przestronną scenę, spełniającą – jak na owe czasy wszelkie wymagania sztuki teatru. Została zbudowana według projektu znanego architekta bielskiego Emanuela Rosta seniora. Widownia była zakomponowana na planie podkowy. Jej parter obiegał balkon z rzędami lóż. Całość poprzedzał westybul. Obiekt służył miastu do 1882 roku, kiedy to po katastrofie wiedeńskiego „Ringtheater” teatr zamknięto ze względu na niemożność zapewnienia odpowiedniego bezpieczeństwa gromadzącym się tam widzom. Budowa „Stadt Theater” (Teatru Miejskiego) była konsekwencją tego faktu.
Do 1944 r. gmach teatru był siedzibą niemieckojęzycznego zespołu. W latach międzywojennych na jego scenie gościnnie występowały polskie teatry dramatyczne, w tym także od 1929 r. teatry żydowskie. W tym okresie nosił nazwę Teatr Miejski w Bielsku. Po wojnie już jako Teatr Polski zainaugurował swoją działalność artystyczną komedią A. Fredry Pan Jowialski 18 października 1945 r. w Cieszynie, a w tydzień później w Bielsku. Upaństwowiony w 1950 r., w latach 1945–1961 oraz 1980–1992 funkcjonował oficjalnie jako teatr dwóch miast: Bielska-Białej i Cieszyna. Kierowało nim wielu znanych artystów, w tym m. in. Stanisław Kwaskowski, Aleksander Gąsowski, Andrzej Uramowicz, Mieczysław Górkiewicz, Józef Para, Alojzy Nowak, Tomasz Dutkiewicz i Robert Talarczyk. Współcześnie placówka po odrestaurowaniu i generalnym remoncie jest wraz z budynkiem Małej Sceny jednym z najpiękniejszych zabytkowych obiektów urbanistycznych miasta. Za jego renowację w 2009 r. miasto otrzymało nagrodę Stowarzyszenia Ochrony Narodowego Dziedzictwa Materialnego im. Prof. Wiktora Zina.
CZYTAJ DALEJ
CIEKAWOSTKI
► W latach 1949–1951 r. na scenie Teatru Polskiego występował sędziwy Ludwik Solski, o występach którego prasa pisała, że w trakcie trwania spektaklu nagle wstawał i zaczynała się ceremonia składania mistrzowi życzeń, podziękowań, z wręczaniem kwiatów i całowaniem po rękach. Organizatorzy musieli przy tym szczególnie uważać, aby ktoś nie zaintonował Sto lat, co niezwykle bulwersowało artystę.
► Z kolei 9 marca 2003 r., kiedy po uroczystej prapremierze sztuki Charlesa Dyera Schody, w foyer teatru pojawili się Jerzy Radziwiłłowicz i Daniel Olbrychski, wśród witających znakomitych artystów był obrońca Węgierskiej Górki z września 1939 r. On też wręczając Olbrychskiemu pamiątkową księgę, z całą powagą meldował swoje przybycie pułkownikowi Andrzejowi Kmicicowi.
WAŻNE DATY
► 21 listopada 1887 r. – zawiązał się Komitet Budowy Teatru. Jego przewodniczącym w kilka dni później został burmistrz miasta dr Carl Winkler.
► 30 września 1890 r. – otwarcie „Stadt Theater in Bielitz” premierą sztuki W. Shakespeare’a Sen nocy letniej.
► W 1905 r. – rozbudowa budynku teatru wg planów Ferndynanda Fellnera i Hermana Helmera.
► 17 listopada 1918 r. – Bielsko zajęły wojska polskie pod dowództwem gen. Franciszka Aleksandrowicza.
► 15 grudnia 1921 r. – do życia powołano Towarzystwo Teatru Polskiego, którego celem była organizacja polskiego życia teatralnego na terenie miasta.
► 18 października 1945 r. – odbyła się inauguracyjna premiera Teatru Polskiego w Cieszynie, powtórzona 25 października 1945 r. w Bielsku. Teatr Polski zainaugurował polskojęzyczną działalność artystyczną.
► 1 stycznia 1951 r. – dotychczasowe miasta Bielsko i Biała połączone zostały w jeden organizm miejski pod nazwą Bielsko-Biała.
► 11 grudnia 1981 r. – premiera sztuki Karola Wojtyły Jeremiasz.
► 5 maja 2006 r. – zakończono remont Małej Sceny.
► Kwiecień 2008 r. – zakończył się drugi etap generalnego remontu budynku teatru.
► 31 marca 2012 r. – prapremiera oprotestowanej przez środowiska prawicowe sztuki Ingmara Villqista Miłość w Königshütte w reż. autora.
CZYTAJ DALEJ
CIEKAWE POSTACI
Na scenie Teatru Polskiego w latach powojennych występowali m in. Maria Malicka, Kazimierz Fabisiak i Kazimierz Szubert, a także gościnnie nestor scen polskich Ludwik Solski. Uwagę zwracała także para przedwojennych amantów filmowych: Maria Bogda i Adam Brodzisz. W późniejszym okresie zainteresowanie krytyki i prasy ogólnopolskiej skupiało się m. in. na dokonaniach artystycznych Mieczysława Górkiewicza (1963-1967), Józefa Pary (1967-1973), Alojzego Nowaka (1973-1982), Marka Gaja (1991-1997), Tomasza Dutkiewicza (1999-2005) i Roberta Talarczyka (2005-2013).
Maria Malicka
Kazimierz Fabisiak
Kazimierz Szubert
Ludwik Solski
Maria Bogda
Adam Brodzisz
Mieczysław Górkiewicz
Józef Pary
Alojzy Nowak
Marek Gaj
Tomasz Dutkiewicz
Robert Talarczyk
CZYTAJ DALEJ
BIBLIOGRAFIA ORAZ LINKI
► E. Chojecka: Miasto jako dzieło sztuki. Architektura i urbanistyka Bielska-Białej do 1939 r. Bielsko-Biała 1994 r.
► M. Legendź: Z notatek po ciemku. Teatry w Bielsku-Białej po 1989 roku. Bielsko-Biała 2014.
► A. Linert: Teatr Polski w Bielsku-Białej 1945–2000. Bielsko-Biała 2000.
► A. Linert: Teatr w kręgu „Ha-Szacharu”. Z kroniki żydowskich występów teatralnych w Bielsku i Białej w latach międzywojennych. Bielsko-Biała 2004.
Bielsko-Biała: Teatr Polski
